.jpg)
Ἀκοῦστε τήν ὁμιλία ἐδῶ: «Τρόποι μετανοίας»
Συνεχίζουμε μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ σήμερα γιά νά ποῦμε γιά τούς τρόπους τῆς μετανοίας. Πῶς δηλαδή κανείς μετανοεῖ;
Ἡ ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου πού νεκρώθηκε -καί ἡ νέκρωση τοῦ ἀνθρώπου γίνεται ἀπό τήν ἁμαρτία- ἐπιτυγχάνεται μ’ αὐτό τό μυστήριο τῆς μετάνοιας καί ἐξομολόγησης. Ἐκεῖ γίνεται ἡ ἀνακαίνιση καί ἡ ἀναγέννηση. Βεβαίως πρέπει νά ὑπάρχει ἡ ἀπόφαση γιά διόρθωση, νά ὑπάρχει ἡ συντριβή, ἀλλά ἡ ὁλοκλήρωση τῆς θεραπείας γίνεται μέ τό μυστήριο. Καί πολλές φορές, γιά νά μήν πῶ πάντοτε, βλέπω αὐτή τήν ἀλλαγή τοῦ ἀνθρώπου μέ τό πού θά ὁλοκληρωθεῖ τό μυστήριο. Ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι μπαίνουν κατηφεῖς, καταθλιμμένοι, πολύ βαρεῖς, βγαίνουν ἀνάλαφροι, χαρούμενοι καί γελαστοί, ὅσο βαριές ἁμαρτίες κι ἄν ἔχουν κάνει. Ἀρκεῖ βέβαια νά εἶναι εἰλικρινεῖς στήν μετάνοια τους καί ἀποφασισμένοι νά ἀλλάξουν ζωή. Τότε νιώθουν καί οἱ ἴδιοι τήν καινούρια ζωή πού βγαίνει ἀπό μέσα τους.
Στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἀποτυπώνονται ὅλοι οἱ λογισμοί καί οἱ πράξεις τῆς ἐπίγειας ζωῆς του, εἴτε καλοί, εἴτε κακοί. Ἀποτυπώνονται τά πάντα. «Καί ἕνα ποτήρι κρύο νερό», λέει ὁ Κύριος, «νά δώσεις, δέν θά χάσεις τόν μισθό σου»(Ματθ. 10,42). Ὁποιαδήποτε πράξη, ὁτιδήποτε κάνουμε ἤ σκεφτόμαστε, ἀφήνει ἕνα ἀποτύπωμα. Ἄν οἱ πράξεις μας καί οἱ σκέψεις μας, οἱ λογισμοί μας, εἶναι καλοί, εἶναι θεάρεστοι, τότε ἡ ψυχή λαμπρύνεται, εἶναι φωτεινή καί αὐτοί οἱ λογισμοί καί οἱ πράξεις εἶναι κοσμήματα. Ἐάν ὅμως εἶναι κακοί, εἶναι ρύποι, ἀμαυρώνουν τό θεῖο κάλλος τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ καί ἡ ψυχή μοιάζει μέ μουτζουρωμένη εἰκόνα. Ἡ κηλίδα τοῦ πονηροῦ λογισμοῦ ἐξαλείφεται μόνο μέ τό μυστήριο τῆς μετάνοιας καί ἐξομολόγησης.
Γι’ αὐτό λέει ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ἀπευθυνόμενος στούς ἀνθρώπους, τούς λαϊκούς, στούς ὁποῖους μιλοῦσε στίς περιοδεῖες πού ἔκανε, ἄν εἶναι δυνατόν καί κάθε μέρα νά ἐξομολογεῖστε. Γιατί ποιός δέν κάνει κακούς λογισμούς καί δέν πέφτει μέ τούς λογισμούς; Ὁπότε χρειάζεται συνεχῶς μετάνοια καί ἐξομολόγηση. Ἄν δέν μπορεῖς, λέει, κάθε μέρα, τουλάχιστον μιά φορά τήν ἑβδομάδα. Ἄν δέν μπορεῖς μιά φορά τήν ἑβδομάδα, τό ἐλαχιστότατο μιά φορά τόν μήνα καί τό τελείως ἀκραῖο τέσσερις φορές τόν χρόνο, στίς τέσσερις μεγάλες νηστεῖες: Χριστουγέννων, Πάσχα, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καί τῆς Παναγίας.
Ἡ αὐτομεμψία, ἡ αὐτοαποστροφή, πού φέρνει τῆν συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητας καί τήν συντριβή τῆς καρδιᾶς, ὁδηγεῖ στήν ἀληθινή μετάνοια καί εἰλικρινή ἐξομολόγηση. Ἔτσι ἐξαλείφονται ὅλες οἱ ἁμαρτίες μας σύμφωνα μέ τήν ὑπόσχεση τοῦ Κυρίου, ὁ Ὁποῖος ἔδωσε ἐξουσία στούς Ἀποστόλους «ἄν τινων ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται» (Ἰω. 20,22). Μετά τήν Ἀνάσταση σέ μιά ἀπό τίς ἐμφανίσεις Του, τούς ἐνεφύσησε στό πρόσωπο καί τούς εἶπε λάβετε Πνεῦμα Ἅγιο καί ἀμέσως μετά τούς ἔδωσε αὐτή τήν ἐξουσία νά ἀφήνουν, νά συγχωροῦν, τίς ἁμαρτίες καί λέει ὅτι τότε τίς ἀφήνει καί ὁ Ἴδιος. Ἐνῶ, ἄν τίς ἔχουν κρατήσει, λέει, τότε μένουν κρατημένες καί ἀπό Αὐτόν. Πότε τίς ἔχουν κρατήσει τίς ἁμαρτίες; Ὅταν δέν πηγαίνεις νά τίς πεῖς, δέν πηγαίνεις γιά ἐξομολόγηση, ὁπότε δέν παίρνεις συγχώρηση, ἄρα εἶναι κρατημένες.
Ὅπως αὐτή ἡ Ρωσίδα κομμουνίστρια, πού ἦταν ἄθεη καί ἔφυγε ἀμετανόητη. Ἔβριζε τούς παπᾶδες ὅτι εἶναι χαραμοφάηδες…. τσάμπα τρῶνε τό ψωμί τους… δέν τούς θέλουμε τούς παπᾶδες… Κάποια στιγμή τέλειωσε κι αὐτῆς ἡ ζωή καί εἶδε ὅτι ὅλα αὐτά πού ἀπέρριπτε καί ἔβριζε, ὑπάρχουν. Ὁ Θεός ὑπάρχει, ἡ Παναγία ὑπάρχει, οἱ Ἄγγελοι ὑπάρχουν καί οἱ δαίμονες ὑπάρχουν. Ἄρχισε τότε νά παρακαλάει τόν Χριστό νά τήν συγχωρέσει. Ἀλλά ὁ Xριστός λέει «Αὐτό δέν γίνεται τώρα… δέν μπορῶ.. ἀφοῦ εἶσαι ἀμετανόητη. Ὅσα χρόνια ζοῦσες, ἔβριζες καί Ἐμένα καί τήν Παναγία καί τούς Ἁγίους μου καί τούς παπᾶδες μου..». Ὁπότε αὐτή τά ἔχασε καί πῆγε στήν Παναγία καί ἔλεγε «Παναγία μου, σέ παρακαλῶ, ἐσύ κάνε κάτι». Λέει ἡ Παναγία «Χριστέ μου ἐσύ εἶσαι Πάνσοφος καί μπορεῖς νά βρεῖς μία λύση καί γιά αὐτή τήν γυναῖκα, ἀφοῦ θέλει νά συγχωρεθεῖ». Αὐτά πού σᾶς λέω εἶναι καταγραμμένα, ἔχει βγεῖ βιβλίο πού περιγράφει αὐτό τό θαῦμα πού ἔγινε στίς ἀρχές τοῦ 20ου αἰῶνα. Τότε ὁ Χριστός εἶπε στήν Παναγία «γιά χάρη σου, ὑπάρχει μία μόνο λύση, νά ξαναπάει αὐτή ἡ γυναίκα πίσω στή γῆ, νά ἐξομολογηθεῖ καί ἔτσι θά συγχωρεθεῖ». Καί πράγματι, ἐνῶ εἶχε φύγει ἀπ’ τό σῶμα ἡ ψυχή, ξαναμπῆκε στό σῶμα, τό ὁποῖο ἐν τῷ μεταξύ τό εἶχαν βάλει σέ ἕνα ψυγεῖο καί πηγαίνοντας οἱ νοσοκόμοι νά βάλουν κι ἕνα ἄλλο πτῶμα στό ψυγεῖο, βγῆκε αὐτή ζωντανή! Τό πρῶτο πού ζήτησε φυσικά ἦταν ἕναν παπά νά ἐξομολογηθεῖ. Τό εἶχε πάρει τό μάθημά της. Ἕναν «χαραμοφάη»…
– Τυχερή ἦταν!
– Ἐμεῖς εἴμαστε τυχεροί πού ἔχουμε ἐδῶ τήν εὐκαιρία καί πρέπει νά τήν ἀξιοποιήσουμε. Γιά μᾶς ἔγινε αὐτό.
Μετά, τέλος πάντων, κοιμήθηκε καί σώθηκε ἡ γυναίκα. Τώρα… νά μήν βασιστοῦμε σ’ αὐτό, ἔτσι; Ἐμεῖς νά μετανοήσουμε πρίν πεθάνουμε. Ἀλλά εἶναι μιά πολύ διδακτική ἱστορία γιά ὅλους αὐτούς πού λένε ὅτι δέν ὑπάρχει μετά θάνατον ζωή. Τό γεγονός αὐτό ἔγινε θέμα παγκόσμιο. Ἦρθαν γιατροί ἀπό ὅλο τόν κόσμο, τήν ἐξέτασαν, τούς εἶπε αὐτή τήν ἐμπειρία, πῶς εἶδε τόν Χριστό, τήν Παναγία… Μερικοί ἐξυπνάκηδες λένε «Ἦρθε κανένας ἀπό τήν ἄλλη ζωή;». Νά πού ἦρθε! Καί ὅλα αὐτά ἔγιναν τώρα, στόν 20ο αἰῶνα, δέν ἔγιναν παλιά. Γιατί λένε «ἔ, παλιά, πρίν ἀπό χίλια πεντακόσια χρόνια… σήμερα ἦρθε κανένας ἀπ’ τήν ἄλλη ζωή;». Ἦρθε αὐτή ἡ γυναίκα… καί ὄχι μόνο… κι ἄλλοι ἔχουν ἔρθει. Ἀλλά πάλι δέν μετανοοῦμε. Γιατί δέν μετανοοῦμε; Γιατί δέν θέλουμε νά μετανοήσουμε.
Ὁ Κύριος, λοιπόν, ἔχει ἐκχωρήσει τό δικαίωμα τῆς συγχώρησης τῶν ἁμαρτιῶν στούς ἱερεῖς. Προσέξτε το αὐτό. Ὁ Ἴδιος δηλαδή δέν συγχωράει. Λέει «Ἐγώ ἔχω δώσει αὐτό τό δικαίωμα στούς ἱερεῖς. Αὐτούς πού ἐσύ, κυρία μου, ἔβριζες χαραμοφάηδες, αὐτοί εἶναι οἱ ἐντεταλμένοι νά σέ συγχωρέσουν». Βλέπετε ποιούς βρίζουμε; Βρίζουν τούς παπᾶδες καί τούς δεσποτάδες… καί τά ἀνεχόμαστε… δέν τήν πετᾶμε τήν τηλεόραση, καθόμαστε καί ἀκοῦμε αὐτά πού λένε τά ὑβριστικά καί τά ψέματα τίς περισσότερες φορές. Εἶναι σάν νά βρίζουν τόν Ἴδιο τόν Χριστό, γιατί οἱ παπᾶδες κάνουν αὐτό πού δέν κάνει ὁ Χριστός τώρα. Ὁ Χριστός δέν τό κάνει αὐτό τώρα. Λέει «Ἐγώ ἔχω δώσει αὐτό τό δικαίωμα στούς παπᾶδες, ἀπό κεῖ θά πᾶς νά πάρεις συγχώρηση, ὄχι ἀπό Μένα». Σκεφτεῖτε τί ταπεινός εἶναι ὁ Χριστός! Δίνει τήν ἐξουσία σέ ἕναν ἄνθρωπο! Καί ἐμεῖς λέμε «θά πάω στίς εἰκόνες… θά πάω κατευθείαν στόν Χριστό». Ἐνῶ ὁ Χριστός λέει «Ὄχι, θά πᾶς σ’ αὐτόν τόν ἄνθρωπο, Ἐγώ ἔτσι ἔχω ὁρίσει τά πράγματα νά γίνονται».
Ὁ Χριστός μας μᾶς εἶπε ὅτι μέ αὐτό τόν τρόπο ἐξαλείφονται οἱ ἁμαρτίες. Καί πάλι μᾶς εἶπε «οὐδέν συγκεκαλυμμένον ἐστίν ὅ οὐκ ἀποκαλυφθήσεται» (Λουκ. 12,2), δέν ὑπάρχει τίποτα πού εἶναι τώρα καλυμμένο, τό ὁποῖο δέν θά ἀποκαλυφθεῖ «καί κρυπτόν ὅ οὐ γνωσθήσεται» καί τίποτα πού εἶναι τώρα κρυφό πού δέν θά γίνει γνωστό. Μπορεῖ τούς ἀνθρώπους νά τούς ξεγελάσεις. Μπορεῖ τό δικαστήριο νά τό ξεγελάσεις, νά πεῖς ψέματα, νά ψευδορκήσεις κ.λ.π. Τόν Θεό δέν μπορεῖς νά Τόν ξεγελάσεις. Αὐτό πού ἔκρυψες τώρα, θά φανερωθεῖ δημόσια κάποτε. Κι ἄν δέν φανερωθεῖ σ’ αὐτή τή ζωή, σίγουρα θά φανερωθεῖ στή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ ἐνώπιον ὅλων καί τότε εἶναι πού θά γίνει τό δημόσιο ρεζίλεμα.
Ἐάν ἐμεῖς δέν ὁμολογήσουμε τίς ἁμαρτίες μας, γιά νά τίς ἐξαλείψουμε μέ τό μυστήριο τῆς μετάνοιας, θά τίς καταστήσουμε φανερές μπροστά στό φρικτό βῆμα τοῦ Χριστοῦ, μπροστά σ’ ὅλους τούς Ἀγγέλους καί σ’ ὅλους τούς ἀνθρώπους ὅλων τῶν αἰώνων. Μᾶς συμφέρει; Γιά μερικές καί μερικούς πού ντρέπονται… «Ντρέπομαι», λέει «αὐτό δέν μπορῶ νά τό πῶ». Μετά πού θά τό ἀκούσουν ὅλοι; Ὅλοι οἱ αἰῶνες; Δέν θά ντραπεῖς; Ἐκεῖ νά δεῖς ντροπή! Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ὅλων τῶν αἰώνων… καί ὄχι μόνο οἱ ἄνθρωποι καί οἱ Ἄγγελοι. Ὅλοι οἱ Ἄγγελοι!
«Ἐάν ὁμολογῶμεν τάς ἁμαρτίας ἡμῶν, πιστός ἐστι καί δίκαιος, ἵνα ἀφῇ ἡμῖν τάς ἁμαρτίας καί καθαρίσῃ ἡμᾶς ἀπό πάσης ἀδικίας» (Α΄Ἰω. 1,9). Βλέπετε; Ἐάν ὁμολογοῦμε τίς ἁμαρτίες μας, εἶναι πιστός καί δίκαιος γιά νά ἀφήσει τίς ἁμαρτίες μας καί νά μᾶς καθαρίσει ἀπό κάθε ἀδικία. Τό ἔχει ὑποσχεθεῖ. Καί ὁ Θεός ποτέ δέν ἀναιρεῖ τίς ὑποσχέσεις Του. Εἶναι πιστός καί δίκαιος.
Γιά νά ἔχει ἡ μετάνοιά μας τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν καί τῆς ἐν Χριστῷ ἀναγεννήσεώς μας -ἀφενός σοῦ ἀφήνονται οἱ ἁμαρτίες, ὅταν μετανοεῖς καί ἀφετέρου ἀναγεννιέσαι, ξαναζωντανεύεις δηλαδή- θά πρέπει νά ἔχει ὁρισμένες προϋποθέσεις. Ἤδη εἴπαμε ὅτι πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἔχει συναίσθηση καί συντριβή, πού εἶναι τά θεμέλια τῆς μετάνοιας. Συναίσθηση ὅτι εἶναι ἁμαρτωλός, ὅτι εἶναι ἔνοχος, ὅτι αὐτός φταίει καί συντριβή μετά τῆς καρδιᾶς του καί τῆς ψυχῆς του γιά τό σφάλμα του. Δέν ἀρκεῖ ὅμως αὐτό. Μετά τήν κατά Θεόν λύπη καί τό λουτρό τῶν δακρύων εἶναι ἀπαραίτητο νά ἀκολουθήσει ἡ στερεή πίστη καί ἡ βέβαιη ἐλπίδα γιά τό θεῖο ἔλεος. Συντρίφτηκες ἀλλά δέν πρέπει νά μείνεις σ’ αὐτό, γιατί μετά θά πέσεις στήν ἀπελπισία. Θά πρέπει νά ἔχεις καί τήν στερεή πίστη καί τήν βέβαιη ἐλπίδα ὅτι ὁ Θεός θά σέ συγχωρέσει ἐφόσον μετανόησες. Καί γιά νά τό καταφέρεις αὐτό, νά ἔχεις τήν πίστη καί τήν ἐλπίδα, θά πρέπει νά ἐντρυφᾶς στό μυστήριο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Νά σκέφτεσαι, νά ἀσχολεῖσαι μέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, πῶς φανερώθηκε ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο. Πῶς ὁ Θεός ἔστειλε τόν Υἱό Του τόν μονογενή καί σταυρώθηκε καί Τόν παρέδωσε γιά τή σωτηρία μας. Ὅλα αὐτά θά μᾶς ἐνισχύσουν στό νά μή χάσουμε τήν ἐλπίδα. Γιατί ἡ μεγαλύτερη ἐπιτυχία τοῦ διαβόλου εἶναι νά μᾶς ἀπελπίσει. Ἀπό τή στιγμή πού βλέπεις τίς ἁμαρτίες σου, νά σέ ὠθήσει στήν ἀπελπισία, ὅτι πιά δέν ὑπάρχει γιά σένα σωτηρία, γιά νά μήν μετανοήσεις. Ὅπως ἔγινε μέ τόν Ἰούδα.
Ὁ σκληρός ἀγῶνας κατά τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν καί τῶν δαιμονικῶν ὑποδείξεων δέν εἶναι πάντοτε ὁ πλέον ἐνδεδειγμένος τρόπος γιά τήν ὑπερνίκηση τοῦ κακοῦ. Τό νά πολεμᾶς κατά μέτωπο τούς λογισμούς δηλαδή δέν εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος. Ὁ καλύτερος καί εὐκολότερος τρόπος εἶναι νά ἀνεβαίνεις πνευματικά στίς θεῖες κορυφές τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, στή θεωρία τοῦ θείου μεγαλείου, στή μελέτη τῆς προαιώνιας βουλῆς τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου προορισμοῦ μας πρό καταβολῆς κόσμου γιά τό πλήρωμα τῆς τελειότητος. Νά σκέφτεσαι ὅτι ὁ Θεός σ’ ἀγαπάει καί νά προσπαθεῖς ν’ ἀγαπήσεις τόν Θεό. Ὁπότε ἀγαπώντας τόν Θεό ἀπορροφᾶσαι ἀπό αὐτή τήν θεωρία καί φεύγει ὁ νοῦς σου ἀπό τά χαμερπή, ἀπό τούς κακούς λογισμούς. Νικᾶς τά πάθη καί τούς λογισμούς περιφρονώντας τους. Γιατί ἐσύ ἀσχολεῖσαι μέ τόν Θεό.
Καί τόν διάβολο μέ τήν περιφρόνηση τόν νικᾶμε. Αὐτή εἶναι ἡ καλύτερη ἀντιμετώπιση. Ὄχι μέ τόν ἀντίλογο. Οὔτε μέ τόν διάλογο πολύ περισσότερο… Δέν ἐπιτρέπεται νά κάνουμε διάλογο, ἀλλά οὔτε ἀντίλογο. Δέν τοῦ λές τίποτα. Δέν τοῦ μιλᾶς καθόλου. Δέν ἀσχολεῖσαι καθόλου. Κοιτᾶς πρός τόν Χριστό καί ἀνεβαίνεις πρός τόν Χριστό ἀγαπώντας Τον. Αὐτός εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος γιά νά νικήσεις τούς κακούς λογισμούς καί τά πάθη.
Μοιάζουν τά πάθη μέ ζιζάνια, τά ὁποῖα φυτρώνουν στόν κῆπο. Μέσα στόν κῆπο ὑπάρχει κι ἕνα δέντρο καλό, τό δέντρο τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεό. Ἄν ἐσύ, ἀντί νά ἀσχοληθεῖς νά βγάζεις τά ζιζάνια, προσπαθήσεις νά μεγαλώσεις αὐτό τό δέντρο, τό φροντίσεις πολύ καί μεγαλώσει πολύ, αὐτό τό δέντρο θά κάνει πολλά κλαδιά καί θά κάνει ἕναν μεγάλο ἴσκιο. Ὁπότε αὐτόματα κάτω ἀπ’ τόν ἴσκιο δέν θά βγαίνουν ζιζάνια. Γιατί καί τά ζιζάνια θέλουν ἥλιο. Μᾶς συμφέρει μ’ αὐτό τόν τρόπο νά νικᾶμε τά πάθη αὐξάνοντας τήν ἀγάπη μας πρός τόν Θεό, μέ τόν θεῖο ἔρωτα. Μέ τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό νικᾶς πολύ εὐκολότερα τά πάθη, παρά ὅταν ἀσχολεῖσαι κατά μέτωπο μ’ αὐτά καί τά πολεμᾶς ἤ μέ τούς κακούς λογισμούς καί λές «φύγε, δέν σέ θέλω, κ.λ.π.». Ὄχι ἔτσι. Γυρνᾶς τόν νοῦ σου στήν προσευχή, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με. Ὁπότε ὁ διάβολος βλέπει ὅτι ἐκεῖ πού πάει νά σοῦ κάνει κακό, σοῦ κάνει καλό, γιατί σέ σπρώχνει νά προσευχηθεῖς καί ἐπειδή δέν τόν συμφέρει, σ’ ἀφήνει γιά ἕνα διάστημα.
Ἀξίζει νά κατατρυφοῦμε στούς θεσπέσιους λόγους τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «καθώς ἐξελέξατο ἡμᾶς ἐν αὐτῷ πρό καταβολῆς κόσμου εἶναι ἡμᾶς ἁγίους καί ἀμώμους κατενώπιον αὐτοῦ» (Ἐφ. 1,4). Ὁ Θεός μᾶς ἔχει ἐκλέξει τούς χριστιανούς πρό καταβολῆς κόσμου. Ξέρει γιά τόν καθένα μας πρίν ἀκόμα ὑπάρξει ὁ κόσμος καί μᾶς ἔχει διαλέξει ὅτι εἴμαστε δικοί Του. Εἶναι πολύ σπουδαῖο πράγμα πού εἴμαστε Ὀρθόδοξοι χριστιανοί. Πολύ μεγάλη δωρεά. Πηγαίνεις σέ ἄλλα ἔθνη, στήν Αἴγυπτο ἄς ποῦμε, καί τούς λυπᾶσαι τούς καημένους τούς ἀνθρώπους, ἀβάπτιστους, μέ μία ζωή χωρίς ἐλπίδα. Μέσα στά δαιμόνια, μέσα στή μαγεία… ἀξιολύπητοι ἄνθρωποι. Καί λές: τί μεγάλη δωρεά ἔκανε σέ μᾶς ὁ Θεός! Μᾶς ἐξέλεξε. Γιατί τό ἀξίζαμε; Ὄχι, βέβαια. Ἀλλά ἔτσι τό ἔκανε ὁ Θεός, νά εἴμαστε μέσα στήν Ἐκκλησία, στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Γιατί ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Καί μόνο αὐτό νά σκεφτοῦμε, θά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό. Πόσα δισεκατομμύρια εἶναι μέσα στό σκοτάδι; Ἀπό τά 7 δισεκατομμύρια πού ἔχει ἡ ἀνθρωπότητα, πόσοι εἶναι οἱ ὀρθόδοξοι; Εἶναι 400 ἑκατομμύρια… Δύσκολα.. Περίπου… Δηλαδή τά 6,400 ἑκατομμύρια εἶναι μέσα στό σκοτάδι. Φαντάζεστε τί δωρεά μᾶς ἔχει κάνει ὁ Θεός!
Μᾶς ἐξέλεξε πρό καταβολῆς κόσμου νά εἴμαστε ἅγιοι καί ἄμωμοι μπροστά Του, «ἐν ἀγάπῃ προορίσας ἡμᾶς εἰς υἱοθεσίαν διά Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Ἐφ. 1,5). Μᾶς κάλεσε σέ υἱοθεσία καί γίναμε υἱοί Του καί ἀδελφοί τοῦ Χριστοῦ. «Εἰς ἔπαινον δόξης τῆς χάριτος αὐτοῦ» (Ἐφ. 1,6).
Ἡ μελέτη τῆς ἐκπτώσεώς μας ἀπό τήν ἀγαπητική βουλή τοῦ Θεοῦ γιά τή συμμετοχή μας στή θεία ζωή καί τήν κατά χάρη θέωσή μας εἶναι δυνατό νά γίνει τό ἀποτελεσματικότερο κέντρισμα γιά μετάνοια καί ἐπίτευξη τοῦ θείου προορισμοῦ μας. Ἅμα σκεφτόμαστε τί κόστος ἔχει ἡ ἁμαρτία καί τί μᾶς κόστισε ἡ ἁμαρτία τοῦ Ἀδάμ καί πῶς ξεπέσαμε ἀπ’ αὐτή τή δωρεά τοῦ Θεοῦ καί τί μᾶς ἔχει ὑποσχεθεῖ ὁ Θεός ἄν μετανοήσουμε -ὅλα αὐτά ἄν τά σκεφτόμαστε- θά εἶναι σάν ἕνα κεντρί πού θά μᾶς σπρώχνει στή μετάνοια. Ἡ πίστις λοιπόν, ἡ ἐλπίδα στό θεῖο ἔλεος συνδυασμένα μέ τήν μελέτη τῆς προαιώνιας ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρός ἐμᾶς εἶναι οἱ βασικότερες προϋποθέσεις τῆς μετάνοιας. Πίστη, πρέπει νά πιστεύεις στό μυστήριο, στά λόγια τοῦ Χριστοῦ, ἀλλιῶς βέβαια δέν μετανοεῖς, ἄν δέν πιστεύεις. Ἀλλά πρέπει καί νά ἐλπίζεις στή σωτηρία πού θά ἔρθει μέσα ἀπό τόν Χριστό καί τήν μετάνοια καί νά μελετᾶς καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πού ἔκανε τά πάντα γιά τή σωτηρία σου. Αὐτές εἶναι οἱ βασικότερες προϋποθέσεις τῆς μετάνοιας.
Ἄλλο γνώρισμα καί τρόπος τῆς εἰλικρινοῦς μετάνοιας εἶναι ἡ διόρθωση τοῦ βίου. Εἴπαμε γιά τήν πίστη, εἴπαμε γιά τήν ἐλπίδα, εἴπαμε γιά τήν μελέτη τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί ἕνα ἄλλο γνώρισμα εἶναι ἡ διόρθωση τοῦ βίου, ἡ σταθερή ἀπόφαση τῆς ἀποστροφῆς τῆς ἁμαρτίας. θά πρέπει σταθερά νά ἀποφασίσουμε νά μήν ξαναμαρτήσουμε, ὅ,τι κι ἄν μᾶς κοστίσει. «Καλύτερα νά πεθάνω παρά νά ξαναμαρτήσω». Ὁ μετανοῶν ἀποστρέφεται τίς ρυπαρές πληγές πού τοῦ κατάφερε ἡ ἁμαρτία καί οἱ ὁποῖες πρόσβαλλαν τήν θεία ἀγάπη. Γι’ αὐτό, παίρνει πλέον σταθερή τήν ἀπόφαση νά μήν προσβάλλει τόν Ἅγιο Θεό, ἀλλά νά πορεύεται κατά τό θέλημά Του καί νά τηρεῖ τίς θεῖες ἐντολές Του. Ἐάν δέ, παρ’ ἐλπίδα, ἀπό ἀδυναμία, ἁμαρτήσει πάλι, πρέπει μέ μεγαλύτερο σθένος νά ἐπιρρίπτει τόν ἑαυτό του στό θεῖο ἔλεος καί νά μετανοεῖ πάλι.
Μετάνοια δέ τί σημαίνει; Μετά καί νοῦς, ἀλλαγή νοός, ἀλλαγή βίου, αὐτό σημαίνει μετάνοια. Ὄχι ἁπλῶς λεκτικά νά πῶ κάποια πράγματα στήν ἐξομολόγηση. Στήν ἐξομολόγηση ὁμολογῶ αὐτά πού ἔκανα, ἀλλά πρέπει νά ὑπάρχει καί διόρθωση τοῦ βίου. Νά σταματήσουμε τήν ἁμαρτία. Πολλοί ἐξομολογοῦνται ἀλλά λίγοι μετανοοῦν. Λίγοι παίρνουν ἀπόφαση καί ἀλλάζουν ζωή. Μήπως δέν μποροῦν; Μποροῦν. Μέ τή χάρη τοῦ Χριστοῦ μποροῦμε τά πάντα. Τό λέει: «Πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ» (Φιλ. 4,13). Μήπως δέν πᾶς νά πάρεις τή χάρη γι’ αὐτό δέν μπορεῖς; Πάλι ἁμαρτία κάνεις. Βέβαια, ἄν δέν ἐκκλησιάζεσαι, δέν κάνεις ὑπακοή στόν Πνευματικό, ἅμα δέν προσέχεις τόν ἀρραβώνα καί κάνεις συνέχεια ἀρραβῶνες μέ τόν διάβολο, φυσικά μετά θά ξαναπέσεις στά ἴδια πού ἐξομολογήθηκες. Πολλοί ἔρχονται νά ἐξομολογηθοῦν καί ἁμαρτάνουν καί ἔξω ἀπό τό ἐξομολογητήριο. «Κοίταξέ την αὐτή πόση ὥρα κάνει μέσα;». Εἶναι μετάνοια αὐτό; Καθόλου μετάνοια δέν εἶναι. Ἀκόμα καί τήν ὥρα πού περιμένεις νά ἐξομολογηθεῖς κατακρίνεις. Μετά τί θά πεῖς μέσα στόν παπά, ὅτι κατακρίνεις; Καί νά τό πεῖς, τί ἔγινε; Μέ τό πού θά βγεῖς, ἀμέσως θά ἁμαρτήσεις. Ἤ ἔρχεται κάποιος βιαστικός, ἔχει κάποιον λόγο, καί ζητάει τό ἔλεος νά περάσει καί κανένας δέν τόν ἀφήνει. Κανένας! Ἔ, ποῦ εἶναι ἡ ἀγάπη μας; Ποῦ εἶναι ἠ εὐσπλαχνία μας; Θά πεῖς «μπορεῖ νά λέει ψέματα». Ἔ, ἅμα κι ἐκεῖ ἔχεις τέτοιους κακούς λογισμούς, τί νά ποῦμε μετά… Δέν πρέπει νά βάζουμε τέτοιους λογισμούς. Ὁ ἄνθρωπος νά ἐξομολογηθεῖ ἦρθε, γιατί νά πεῖ ψέματα; Κάποιον λόγο ἔχει. Ἐπιτέλους, καί ψέματα νά λέει, ἐσύ δέν θά χάσεις τόν μισθό σου, ἄν τοῦ δώσεις τήν σειρά σου. Οὔτε θά πάθεις τίποτα νά πᾶς δέκα λεπτά ἀργότερα, γιά νά ἐξυπηρετηθεῖ κι αὐτός ὁ καημένος.
Θυμηθεῖτε τόν Ζακχαῖο. Ὁ Ζακχαῖος εἶναι πρότυπο μετανοίας. Γιατί δέν εἶπε ἁπλῶς «Θεέ μου, συγχώρα με», ἀλλά ἔκανε ἔμπρακτη ἀποκατάσταση τῆς ἀδικίας πού εἶχε κάνει στούς ἀνθρώπους. «Ἀπό ὅσα ἔχω, δίνω τά μισά στούς φτωχούς καί ἄν κάποιον ἀδίκησα τοῦ τό δίνω πίσω τετραπλάσιο» (Λουκ. 19,8), λέει. Δέν ἀρκεῖ νά πάρεις συγχώρηση ἀπό τόν Θεό. Ἄν ἔχεις τήν δυνατότητα νά ἀποκαταστήσεις τήν ἀδικία πού ἔκανες, πρέπει νά τήν ἀποκαταστήσεις. Αὐτό εἶναι μετάνοια. Εἶπες ψέματα; Νά πεῖς τήν ἀλήθεια, νά ἀποκαταστήσεις τήν συκοφαντία, νά διορθωθεῖς, νά ἀποκαταστήσεις τήν ἀδικία πού ἔκανες. Ἔκλεψες; Πρέπει νά τά δώσεις πίσω τά κλεμμένα.
Ὁ μετανοῶν ἐγκαταλείπει τίς κακές συνήθειες καί πράξεις καί πορεύεται κατά τό θεῖο θέλημα. Τέρμα οἱ κακές συνήθειες. Γι’ αὐτό πρέπει νά προσέχουμε νά μήν ξαναμαρτάνουμε. Ἐντάξει, τό ἔκανες, ἔπεσες μιά φορά.. μερικοί λένε ἀφοῦ ἔπεσα μιά φορά, ἄς πέσω ἀκόμα μερικές φορές καί μετά πάω νά ἐξομολογηθῶ. Τεράστιο λάθος αὐτό. Σατανική σκέψη. Ξέρετε γιατί; Γιατί κάθε φορά πού κάνεις τήν ἴδια ἁμαρτία ἐνισχύεται ἡ συνήθεια, δυναμώνει ἡ κακή συνήθεια καί μετά πολύ δύσκολα κόβεις τήν ἁμαρτία. Ἄλλο εἶναι νά πέσεις μιά φορά καί ἄλλο νά πέσεις τριάντα φορές. Ὅπως ἄλλο εἶναι νά σπάσεις τό χέρι σου μιά φορά καί νά πᾶς νά τό κολλήσεις καί ἄλλο νά τό σπάσεις τριάντα φορές. Πάλι θά πᾶς στόν ὀρθοπαιδικό.. κάτι θά γίνει… ἀλλά δέν θά εἶναι ὅπως ὅταν τό εἶχες σπάσει μόνο μιά φορά.
«Ἔκκλινον ἀπό κακοῦ καί ποίησον ἀγαθόν» (Ψαλμ. 33,15), λέει ὁ Δαβίδ, 1000 χρόνια πρό Χριστοῦ. Αὐτό θά πεῖ μετάνοια. Ἐκκλίνεις ἀπό τό κακό, δηλαδή ἀρνεῖσαι τό κακό, φεύγεις ἀπ’ τό κακό καί κάνεις τό ἀγαθό. Ὄχι ἁπλῶς ἀποφεύγεις τό κακό. Πρέπει νά κάνεις καί τό ἀντίθετο, τό καλό. Ἐνῶ μέχρι τώρα, ἄς ποῦμε, κακολογοῦσες, τώρα πρέπει ὄχι μόνο νά μήν κακολογεῖς, ἀλλά νά γίνεις ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης, νά ἐνδιαφέρεσαι γιά τούς ἄλλους, νά τούς στηρίζεις, νά τούς βοηθᾶς νά μετανοήσουν κ.λ.π. Μέχρι τώρα ἔκλεβες; Τώρα πρέπει, ὄχι μόνο νά μήν κλέβεις, ἀλλά νά δίνεις καί ἐλεημοσύνες. Νά γίνεις μεταδοτικός, νά κάνεις τό ἀντίθετο καλό. Μέχρι τώρα ἔβριζες; Ἀπό δῶ καί πέρα θά λές ὅλο καλά λόγια, εὐχές καί προσευχές καί θά εὐλογεῖς τούς πάντες. Αὐτό σημαίνει μετάνοια.
Καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ ἐγγυητής τῶν ἁμαρτωλῶν, λέει ὅτι «ἡ ἀρχή τῆς μετάνοιας εἶναι ἡ ἀποχή ἀπό τήν ἁμαρτία». Μετάνοια σημαίνει νά σταματήσεις τήν ἁμαρτία. Ἔρχονται δυστυχῶς ἀρκετοί καί μοῦ λένε «πάτερ νήστεψα, πότε νά κοινωνήσω;» καί μπορεῖ νά ἔχει παράνομη σχέση, νά συζεῖ… Αὐτό, λέω, δέν ξέρεις ὅτι εἶναι ἁμαρτία; Τό ξέρω λέει. «Νά σταματήσω 40 μέρες καί νά κοινωνήσω». Δηλαδή μετά νά συνεχίσει τήν παράνομη σχέση! Εἶναι μετάνοια αὐτό; Δέν εἶναι μετάνοια. Κοροϊδία εἶναι, γιατί δέν σταματᾶς τό κακό. Κάνεις μία παύση, νά ξεκουραστεῖς κιόλας λίγο, καί μετά πάλι τά ἴδια. Μά θά πεῖτε «ὑπάρχουν πνευματικοί πού λένε: ναί κάντο ἔτσι». Πολύ ἁπλά δέν εἶναι πνευματικοί. Γιατί λένε ἀντίθετα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ σοῦ λέει «ἔκκλινον ἀπό κακοῦ καί ποίησον ἀγαθόν». Δέν σοῦ λέει «κάνε μιά παύση στό κακό καί μετά ξανακάντο, δέν πειράζει, ὁ Θεός εἶναι πολυεύσπλαχνος». Δέν λέει ἔτσι.
Ὑπάρχουν πνευματικοί χωρίς Ἅγιο Πνεῦμα, τό λέει ὁ Ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος. Δέν εἶναι τωρινό φαινόμενο. Ἔχει ξεκινήσει 1000 χρόνια πρίν. Ἀπό τότε ὑπῆρχαν τέτοιοι, ὅπως παντοῦ. Ὅλοι οἱ γιατροί πού φοροῦν ἄσπρη μπλούζα, σημαίνει ὅτι εἶναι καί σωστοί; Ὑπάρχουν καί χασάπηδες. Δέν θά πᾶς στόν ὁποιοδήποτε. Θά πρέπει νά ψάξεις νά βρεῖς τόν σωστό γιατρό καί τόν σωστό Πνευματικό.
Ὑπάρχουν κριτήρια γιά νά βρεῖς τόν σωστό Πνευματικό, μᾶς τά ἔχουν πεῖ οἱ Πατέρες. Ἕνα κριτήριο εἶναι ἡ ζωή του, ἄν κάνει ἀσκητική ζωή. Ἡ ἀσκητική ζωή δέν εἶναι γιά τούς ἀσκητές μόνο, εἶναι γιά ὅλους τούς χριστιανούς. Καί ἐσεῖς θά ἔπρεπε νά κάνετε ἀσκητική ζωή καί οἱ παπᾶδες ὅλοι ἔπρεπε νά κάνουν ἀσκητική ζωή καί οἱ δεσποτάδες. Γιατί αὐτή τή ζωή ἔκανε ὁ Χριστός. Ἔκανε ἀσκητική ζωή, 40 μέρες δέν ἔφαγε τίποτα. Ποιός τό ἔχει κάνει ἀπό μᾶς; Θά πεῖς «ἦταν Θεός». Ναί, ἀλλά ὡς ἄνθρωπος τό ἔκανε, δέν τό ἔκανε ὡς Θεός. Εἶχε κι Αὐτός σῶμα, τό ὁποῖο εἶχε ἀνάγκη νά τραφεῖ, νά κοιμηθεῖ κ.λ.π. Λοιπόν, θά δεῖς πρῶτον, ἄν ἔχει ἀσκητική ζωή.
Δεύτερον, θά προσευχηθεῖς. Μᾶλλον, πρῶτα θά προσευχηθεῖς πολύ γιά νά σοῦ ἀποκαλύψει ὁ Θεός, καί μετά θά ἐξετάσεις, ἄν αὐτός πού νομίζεις ζεῖ ἀσκητικά. Ἄν ἡ ζωή του μοιάζει μέ τή ζωή τοῦ Χριστοῦ. Φυσικά νά ἔχει τή σωστή πίστη, νά εἶναι ὀρθόδοξος καί ἕνα τρίτο κριτήριο εἶναι νά δεῖς ἄν σέ θεραπεύει. Ὄχι ἄν σέ ἀναπαύει… Γιατί δέν σέ ἀναπαύει; Γιατί δέν σοῦ χαϊδεύει τά πάθη σου. Δηλαδή, ἔχεις σαράντα πυρετό; Ἔπεσε ὁ πυρετός πού πῆγες κοντά του; Ἄρα εἶναι καλός γιατρός. Ἄν πᾶς σέ ἕναν γιατρό καί δεῖς πώς δέν θεραπεύεσαι, σημαίνει ὅτι δέν εἶναι καλός ὁ γιατρός. Σοῦ ἔδωσε φάρμακα, ἀλλά δέν εἶναι τά σωστά φάρμακα. Ἐννοεῖται ὅτι θά κάνεις ὑπακοή..
Δέν πᾶμε σάν τά πρόβατα ὅπου νά ’ναι, ἔχουμε κριτήρια. Ὅταν βλέπουμε ὅτι δέν θεραπευόμαστε, φεύγουμε. Ὅλα αὐτά συνδυασμένα θά σοῦ δώσουν τόν σωστό Πνευματικό. Καί ἀπό τή στιγμή πού θά τόν βρεῖς, μετά δέν θά πολυεξετάζεις, λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, νά βρεῖς καί τίς παραμικρές λεπτομέρειες. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε μικρές ἀδυναμίες. Ἀλλά δέν εἶναι λόγος αὐτός νά φύγεις, δέν ἐπιτρέπεται. Ἀπό τή στιγμή πού κατάλαβες ὅτι αὐτός εἶναι ὁ γιατρός σου, θά πρέπει νά μείνεις ἐκεῖ, νά κάνεις ὑπακοή, γιά νά ὁλοκληρωθεῖ ἡ θεραπεία. Ἄν φύγεις, δέν πρόκειται νά θεραπευτεῖς. Καί ἐπιτέλους δέν πρέπει νά κρίνεις ἔτσι τόν Πνευματικό σου, δηλαδή μέ μιά διάθεση νά ἔχεις, μία ὑπέρμετρη καχυποψία καί τά πάντα νά τά κοσκινίζεις μέ σκοπό κάπου νά τόν πιάσεις… Δέν εἶναι ἔτσι. Χονδρά πράγματα πρέπει νά προσέχεις, φαίνονται αὐτά. Ἦταν κάποιος καί ἔλεγε «πάρε τσιγάρο, ὑπακοή». Ἔ, αὐτός δέν εἶναι Γέροντας, πού λέει πάρε τσιγάρο καί κάνε ὑπακοή.
Ἀφοῦ γίνει ἡ ἀποταγή τοῦ κακοῦ, φύγει ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν κακή συνήθεια, τίς κακές πράξεις, ἀκολουθεῖ ἡ ἀποκατάσταση τῶν ἀδικημένων καί τῶν ἀδικημάτων γενικῶς. Εἴπαμε γιά τήν ἀποκατάσταση τῶν ἀδικημένων μέ τό παράδειγμα τοῦ Ζακχαίου. Ἀλλά πρέπει νά γίνει ἀποκατάσταση καί δυνατή ἐπανόρθωση ὅλων τῶν ἀδικημάτων γενικῶς. Τί λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος; «Μετανοεῖτε καί ποιήσατε καρπούς ἀξίους τῆς μετανοίας» (Λουκ. 3,8). Πρέπει νά ἔχεις καί τούς καρπούς τούς ἄξιους τῆς μετάνοιας. Γιά παράδειγμα, πόρνευες, ἔκανες σαρκικά ἁμαρτήματα; Τώρα πρέπει νά ἔχεις καρπούς πού νά φανερώνουν τή μετάνοιά σου. Ὄχι μόνο δέν θά κάνεις αὐτή τήν πράξη, ἀλλά οὔτε καί μέ τά μάτια δέν θά πορνεύεις, οὔτε καί μέ τή σκέψη, οὔτε ἔξω δέν θά περνᾶς ἀπό τά ὕποπτα μέρη πού κάποτε σέ ἔριχναν στήν ἁμαρία, οὔτε θά ξαναδεῖς τό πρόσωπο μέ τό ὁποῖο ἔπεσες. Εἶναι πολύ ἐπικίνδυνο νά συνεχίζεις νά βλέπεις τά πρόσωπα μέ τά ὁποῖα ἔπεσες σέ σαρκικά ἁμαρτήματα.
Λένε «φίλοι εἴμαστε τώρα». Δέν ὑπάρχουν τέτοιες φιλίες… Φιλία μέ τό ἄλλο φύλο δέν ὑπάρχει, πολύ εὔκολα ἐκτρέπεται καί γίνεται ἁμαρτία, γιατί εἴμαστε ἀδύναμοι ἄνθρωποι. Ἐδῶ οἱ ἅγιοι καί δέν τό ἔκαναν, πού ἦταν ἀπαθεῖς καί προσέχαν πάρα πολύ. Πόσο μᾶλλον νά εἶσαι ἐμπαθής! Πολλές οἰκογένειες διαλύονται σήμερα, γιατί παντρεύεται ἡ κοπέλα καί θέλει νά ἔχει καί τούς φίλους της καί λέει στόν ἄντρα της «ἐγώ τώρα θά βγῶ μέ τούς φίλους μου». Γίνεται γάμος ἔτσι; Ἤ ὁ ἄντρας νά θέλει νά βγαίνει μέ τίς φίλες του. Ἄντε μετά νά στερεώσει ὁ γάμος…
Ἐάν ἡ ἁμαρτία ἔγινε πρός τόν ἴδιο τόν Κύριο χρήζει πολλῶν δακρύων καί καρδιακῆς ὀδύνης καί προσευχῶν διαπύρων καί αὐτοτιμωρίας καί πράξεων τῶν ἀντιθέτων ἀρετῶν. Βλέπετε; Ἄν ἁμάρτησες στόν ἴδιο τόν Κύριο, θά πρέπει νά κλάψεις πολύ, νά πονέσει ἡ καρδιά σου, νά κάνεις πύρινες προσευχές καί πράξεις ἀντίθετες τῶν ἁμαρτιῶν πού ἔκανες. Βλασφήμησες ἄς ποῦμε τόν Χριστό; Πρέπει νά κλάψεις πάρα πολύ.
Ἑάν ἡ ἁμαρτία ἔπληξε τόν συνάνθρωπο, χρειάζεται πάλι τήν δυνατή ἀποκατάσταση. Ἐάν ἡ ἁμαρτία εἶναι ὑλική, θά πρέπει νά ἀποδοθεῖ τό ἴσο, ἄν ὄχι τό τετραπλάσιο, ὅπως μέ τόν Ζακχαῖο. Ἐάν ἡ ἁμαρτία ἀφορᾶ στήν τιμή καί τό πρόσωπο τοῦ συνανθρώπου, θά πρέπει νά ἀνακαλεστοῦν τά συκοφαντικά ἤ λοιδορικά λόγια καί νά ἀποκατασταθεῖ πλήρως ἡ ὑπόληψη τοῦ ἀδικημένου.
Γιά νά λάβει ὁ ἁμαρτωλός τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν, πρέπει πρῶτος αὐτός νά συγχωρεῖ τούς ἐχθρούς του καί τούς ἀδικοῦντας αὐτόν. Προϋπόθεση αὐτή: νά συγχωρέσεις τούς ἐχθρούς σου. Ὄχι νά κοιτᾶς νά βρεῖς τό δίκιο σου. Νά τό προσέξουμε αὐτό. Ἐχθρός μπορεῖ νά εἶναι καί ὁ ἀδελφός σου καί ὁ ἄντρας σου, κάποιος πολύ κοντινός σου δηλαδή. Καί μ’ αὐτόν δέν θά κοιτᾶς νά βρεῖς τό δίκιο σου. Θά πρέπει νά τόν συγχωρᾶς ὅπως εἶναι, γιά νά μπορέσεις νά συγχωρηθεῖς ἀπό τόν Θεό γιά τίς δικές σου ἁμαρτίες. Πόσοι ἄνθρωποι ἔρχονται στήν ἐξομολόγηση καταθλιμμένοι, ὁλοφυρόμενοι, γιατί ἀδικήθηκαν. Καί τούς λέω: αὐτό εἶναι ὅ,τι καλύτερο γιά σένα… καί μέ κοιτᾶνε! Λέω: αὐτό εἶναι πολύ μεγάλη εὐλογία πού ἔχεις… καί μέ κοιτᾶνε πάλι… δέν καταλαβαίνουν! Λέω: αὐτό εἶναι τό πρῶτο λαχεῖο πού σοῦ ’τυχε. Λένε: Γιατί; Γιατί, λέω, ἄν αὐτόν τόν ἄνθρωπο πού σέ ἀδίκησε τόν συγχωρέσεις, παίρνεις τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν σου ἀπό τόν Θεό. Αὐτό δέν θέλεις; Γι’ αὐτό δέν ἦρθες ἐδῶ σέ μένα τώρα; Ὁ Χριστός εἶπε «ἄν ἀφήσετε τά παραπτώματα στούς ἀνθρώπους, θά σᾶς τά ἀφήσει καί ὁ πατήρ σας ὁ οὐράνιος. Ἄν δέν τά ἀφήσετε οὔτε καί ὁ πατήρ σας ὁ οὐράνιος θά ἀφήσει τά δικά σας» (Ματθ. 6,14-15). Τελεία καί παύλα.
Τί μᾶς χρωστᾶνε οἱ ἄνθρωποι; Νά, μᾶς χρωστᾶνε ἕνα κατοστάρικο… ἐλάχιστα πράγματα σέ σχέση μ’ αὐτά πού χρωστᾶμε ἐμεῖς στόν Θεό, πού εἶναι δισεκατομμύρια. Ὁ Θεός λοιπόν σοῦ λέει «Θά κάνουμε ἕνα ἐμπόριο. Ἄσε τό κατοστάρικο καί σοῦ ἀφήνω τά δισεκατομμύρια». Τό κάνουμε; Δέν τό κάνουμε. Πόσοι κάνουμε δικαστήρια γιά δυό μέτρα γῆς… Πόσοι κάνουμε τσακωμούς γιά μιά κουβέντα πού μᾶς εἶπε ὁ ἄλλος… Πόσοι κόβουμε τήν καλημέρα, γιατί δέν μᾶς ἀρέσει ἡ συμπεριφορά τοῦ τάδε… Καί ἔχουν χρόνια νά μιλήσουν ἀδέλφια γιά κληρονομικά καί εἶναι στά μαχαίρια καί στά δικαστήρια. Αὐτοί μετά ἐλπίζουν νά βροῦν συγχώρηση ἀπό τόν Θεό; Σέ καμιά περίπτωση. Ἄν δέν συγχωρέσεις τόν ἀδελφό σου, δέν πρόκειται νά πάρεις συγχώρηση. Μά, θά πεῖς «ἐγώ ἐξομολογήθηκα». Δέν ἔχει σημασία, θά στά ζητήσει πίσω, ὅπως στήν παραβολή τοῦ χρεώστη τῶν μυρίων ταλάντων. Πῆγε αὐτός ἐξομολογήθηκε καί λέει «Θεέ μου, θά στά φέρω» καί τοῦ λέει ὁ Θεός «στά χαρίζω… φύγε». Μόλις ὅμως διαπίστωσε ὅτι δέν χάρισε τά ἑκατό δηνάρια στόν σύνδουλο, τοῦ λέει «ἔλα ἐδῶ, δέν σοῦ χαρίζω τίποτα, φέρτα ὅλα». Καί φυσικά δέν εἶχε νά τά φέρει… Γι’ αὐτό δέν μᾶς συμφέρει καθόλου. Ἡ πιό μεγάλη εὐεργεσία πού μπορεῖ νά συμβεῖ στή ζωή μας εἶναι νά ἀδικηθοῦμε. Ἡ πιό μεγάλη εὐεργεσία! Γιά νά μπορέσουμε νά συγχωρεθοῦμε ἀπό τόν Θεό. Νά ἀνησυχεῖτε, ὅταν δέν ἀδικεῖστε, ὄχι ὅταν ἀδικεῖστε… Γιατί αὐτό σημαίνει ὅτι δέν ἔχουμε προϋποθέσεις νά συγχωρεθοῦμε.
Γιά νά λάβει, λοιπόν, ὁ ἁμαρτωλός τή συγχώρηση, θά πρέπει πρῶτα ν’ ἀφήσει τίς ἀδικίες πού τοῦ κάνουν οἱ ἄλλοι. Ὁ Κύριος μᾶς ἔχει διαβεβαιώσει «ἄν ἀφήσετε τά παραπτώματα στούς ἀνθρώπους, θά ἀφήσει καί σέ σᾶς ὁ πατήρ ἡμῶν ὁ οὐράνιος» (Ματθ. 6,14). Βλέπετε ὁ Χριστός μας πόσο ταπεινός εἶναι… δέν λέει ‘ἐγώ’ ἀλλά ὁ Πατέρας ὁ οὐράνιος. Πάντα ὁ Χριστός μιλάει ἐξ ὀνόματος τοῦ Πατρός καί «ὅ,τι σᾶς λέω», λέει, «τό ἄκουσα ἀπό τόν Πατέρα». «Καί ἄν δέν ἀφήσετε τά παραπτώματα στούς ἀνθρώπους οὔτε ὁ Πατέρας σας θά ἀφήσει τά δικά σας». Ὅσο κι ἄν μετανοήσει ὁ χριστιανός καί ὅσους καρπούς μετάνοιας νά ἐπιδείξει, δέν λαμβάνει τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν, ἄν δέν συγχωρέσει τόν ἐχθρό του. Πρέπει νά τό βάλουμε πολύ καλά στό μυαλό μας αὐτό. Αὐτός ὁ τρόπος τῆς μετάνοιας εἶναι ὁ πλέον ἀπαραίτητος γιά τήν ἀπαλλαγή ἀπό τήν ἁμαρτία. Εἶναι ἀπαραίτητο, εἶναι ὅρος, εἶναι προϋπόθεση νά συγχωρέσεις τούς ἐχθρούς σου γιά νά πάρεις συγχώρηση.
Μακάρι μάλιστα νά κατορθώσει ὁ χριστιανός νά προχωρήσει ἀπό τήν συγχώρηση τῶν ἐχθρῶν στήν θεόμορφη ἀγάπη τῶν ἐχθρῶν. Ὄχι μόνο νά συγχωρέσεις κάποιον, ἀλλά νά τόν ἀγαπήσεις κιόλας, ὁμοιάζοντας στόν Χριστό πού πάνω στόν Σταυρό ἀγάπησε τούς σταυρωτές Του, τούς ὑπερασπίστηκε καί εἶπε «Πατέρα μου συγχώρεσέ τους δέν ξέρουν τί κάνουν» (Λουκ. 23,34). Δηλαδή δίνει καί ἐπιχείρημα στόν Θεό παρακαλώντας Τον νά συγχωρέσει αὐτούς πού Τόν σταύρωσαν. Μέ ἄλλα λόγια ὑπερασπίζεται τούς σταυρωτές Του τήν ὥρα πού πεθαίνει. Καταλαβαίνετε τί μεγάλο πράγμα εἶναι αὐτό; Ὄχι ἁπλῶς τούς συγχωράει, ἀλλά παρακαλάει τόν Θεό νά μήν τούς τιμωρήσει, γιατί ἔχουν τό ἀκαταλόγιστο, δέν ξέρουν τί κάνουν.
Ἡ ἀγάπη τῶν ἐχθρῶν φέρει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί ὁ πιστός λαμβάνει ὅλη τήν ἀφθονία τῶν θείων χαρισμάτων καί ἐξασφαλίζει τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν του. Ἄν ἀγαπήσεις τόν ἐχθρό σου καί ἐνδιαφερθεῖς γιά τόν ἐχθρό σου διά μιᾶς ἀνεβαίνεις ὅλη τήν κλίμακα τῶν ἀρετῶν.
Ἕνα σχετικό περιστατικό διηγεῖται ὁ π. Παΐσιος. Ἦταν ἕνας σύζυγος, ὁ ὁποῖος ἀπατήθηκε ἀπό τήν σύζυγό του. Ἡ σύζυγος στήν ἀρχή τοῦ ἔλεγε ὅτι «θά πάω διακοπές μέ τίς φίλες μου», τῆς ἔδινε χρήματα, ἀλλά δέν πήγαινε μέ τίς φίλες της, πήγαινε μέ τούς φίλους της. Τελικά κατέληξε πόρνη. Ὁ ἄντρας της δέν τήν χώρισε. Ζοῦσε στήν Ἀμερική καί ἔμενε σ’ ἕναν οὐρανοξύστη καί δέν ἦταν, ὅπως λένε οἱ κοσμικοί, ‘θρησκόληπτος’ -κακός ὅρος- δηλαδή ἄνθρωπος πού νά πηγαίνει συνέχεια Ἐκκλησία κ.λ.π. ἀλλά ἦταν καλός ἄνθρωπος καί ἀγαποῦσε πραγματικά τήν γυναῖκα του. Τό ἔμαθε αὐτός ὅτι ἡ γυναίκα του κατέληξε πόρνη στόν Πειραιά καί ἀντί νά τήν καταραστεῖ καί νά θυμώσει, προσευχήθηκε γι’ αὐτή «Θεέ μου πῶς θά γίνει καί αὐτή ἡ ψυχή νά σωθεῖ;». Δηλαδή ὄχι ἁπλῶς τήν συγχώρεσε, ἀλλά νοιάστηκε νά μή χαθεῖ ἡ ψυχή της. Κι ἐνῶ ἔκανε αὐτή τήν προσευχή καί εἶχε αὐτές τίς σκέψεις καί τίς ἀγωνίες, πῶς θά σωθεῖ ἡ ψυχή τῆς γυναῖκας του, ἄνοιξε ὁ οὐρανοξύστης… ἄρχισαν νά ἀνοίγουν ἕνα-ἕνα τά πατώματα καί ἕνα πολύ λαμπρό φῶς κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό καί τόν ἔλουσε. Ἦταν τό ἄκτιστο φῶς τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή ἦταν ἐμπειρία θέωσης αὐτό τό πράγμα, ἐμπειρία μεταμορφώσεως. Τό ἴδιο φῶς πού εἶχε καί ὁ Χριστός στή Μεταμόρφωση, ἐνῶ ἦταν ἕνας ἄνθρωπος, ὅπως εἴπαμε, ὄχι πολύ θρῆσκος, ἀλλά ἀκριβῶς ἐπειδή ἀγάπησε τόν ἐχθρό του -τήν γυναῖκα του δηλαδή, γιατί τόν ἔκλεβε, τόν ἀπατοῦσε κ.λ.π.- ἀξιώθηκε αὐτῆς τῆς ἐμπειρίας. Θέλεις νά πᾶς κατευθείαν στόν οὐρανό; Νά ἀγαπήσεις τόν ἐχθρό σου. Ὄχι ἁπλῶς νά τόν συγχωρέσεις. Αὐτή ἡ ἀγάπη σοῦ φέρνει τό Ἅγιο Πνεῦμα καί φυσικά ἐξασφαλίζεις τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν σου.
Αὐτά λοιπόν γιά τούς τρόπους τῆς μετανοίας. Ἀνακεφαλαιώνοντας θά λέγαμε ὅτι πρέπει νά ὑπάρχει ἀπαραίτητα συναίσθηση καί συντριβή, μετά νά ὑπάρχει πίστη στό μυστήριο, ἐλπίδα στήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ καί νά σκέφτεται ὁ ἄνθρωπος τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μετάνοια σημαίνει νά σταματάει κανείς τό κακό καί νά κάνει τό καλό καί προπάντων νά ἀποκαθιστᾶ τήν ἀδικία, ἄν εἶναι ὑλική μέ τό ἴσο ὑλικό καί ἄν εἶναι πνευματική, ὅπως εἴπαμε προηγουμένως. Καί πάνω ἀπό ὅλα νά συγχωράει τούς ἐχθρούς του, γιατί ἄν δέν τό κάνει αὐτό δέν θά βρεῖ συγχώρεση.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Ἐρ. : Σχετικά μέ τούς ἐχθρούς. Δέν νομίζω πιά ὅτι ἔχουμε ἐχθρούς πού νά τούς μισοῦμε θανάσιμα… Τί ἐννοοῦμε;
Ἀπ. : Ἀλλοίμονο ἄν τούς μισοῦμε κιόλας! Ἐδῶ λέμε νά τούς ἀγαπᾶμε… Σᾶς εἶπα ἐχθρός μπορεῖ νά γίνει καί ὁ ἄνδρας σου σέ μιά στιγμή καί νά σέ βρίσει. Μπορεῖ νά σέ καταραστεῖ… Ἐσύ τί θά κάνεις ἐκείνη τή στιγμή; Θά τόν μισήσεις; Θά τόν ἀντιπαθήσεις; Γίνεται ἐχθρός σου ἐκείνη τή στιγμή. Ἤ μπορεῖ νά εἶναι ὁ γείτονάς σου… Ὁποιοσδήποτε πού σοῦ κινεῖ τήν ἀντιπάθεια. Δικαιολογεῖται νά ἀντιπαθοῦμε ἔστω καί ἕναν ἄνθρωπο στή γῆ; Δέν δικαιολογεῖται. Ἄν ἀντιπαθεῖς ἔστω κι ἕναν ἄνθρωπο στή γῆ ἔχεις χωριστεῖ ἀπό τόν Χριστό. Δέν μποροῦμε νά ἀντιπαθοῦμε κανέναν. Λέει «αὐτός μοῦ κάθεται στό στομάχι». Ἐσύ φταῖς γιατί δέν ἔχεις καλό στομάχι! Θά πρέπει νά τούς χωνεύεις καί νά τούς ἀγαπᾶς ὅλους.
Ἐρ. : …….τούς πολιτικούς μας……..
Ἀπ. : Κι ὅμως τούς ψηφίζουμε μετά πάλι. Μέ τόν ἑαυτό μας ἔπρεπε νά τά βάζουμε, γιατί ἐμεῖς τούς βάλαμε ἐκεῖ πάνω. Τώρα θερίζουμε αὐτά πού σπείραμε. Καί θά δεῖτε πού θά τούς ξαναψηφίσουμε, γιατί δέν βάζουμε μυαλό.
Ἐρ. : Δέν πρέπει νά ψηφίζουμε πάτερ;
Ἀπ. : Πρέπει νά ψηφίζουμε. Ἀλλά νά ψηφίζουμε μονάδες, ἔλεγαν οἱ Γεροντάδες, δηλαδή πρόσωπα. Πρόσωπα, τά ὁποῖα νά ἔχουν λίγο φόβο Θεοῦ. Τούς λιγότερο μαύρους ἀπ’ τούς μαύρους…
Ἐρ. : Αὐτό κάνουμε…
Ἀπ. : Μακάρι νά κάνουμε αὐτό… Ἐγώ ἀκούω ὅτι ἄλλα πράγματα κάνουμε. Μέ τήν σκέψη ὅτι ἄν ψηφίσω μικρό κόμμα δέν θά βγεῖ, ψηφίζω τούς μεγάλους, οἱ ὁποῖοι εἶναι έπίσης ἄθεοι… φαινομενικά κάπως λιγότερο ἄθεοι καί τίποτα δέν διορθώνεται. Μᾶς κοροϊδεύουν δηλαδή. Καί οὐσιαστικά αὐτό πού ἀρχίζει τό ἕνα κόμμα, τό συνεχίζει τό ἄλλο. Τό θέμα γιά τίς ταυτότητες ξέρετε ποιός τό ξεκίνησε; Τό προηγούμενο κόμμα, ἀπό τό 2006 ἔχει ξεκινήσει. Κι ἔχουν τό ἴδιο πρόγραμμα καί οἱ μέν καί οἱ δέ. Ἁπλῶς μᾶς παίζουν μπαλάκι, λίγο ὁ ἕνας… λίγο ὁ ἄλλος… γιά νά νομίζουμε ὅτι εἴμαστε καί ἐλεύθεροι!
Ἐρ. : Ἡ πραγματική μετάνοια εἶναι αὐτό πού λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «ἡ κατά Θεόν λύπη μετάνοιαν εἰς σωτηρίαν ἀμεταμέλητον ἐργάζεται» (Β΄Κορ. 7,10). Ἄν μετανοιώσεις πραγματικά, ἡ μετάνοιά σου εἶναι ἀμεταμέλητη. Δέν ξαναγυρίζεις…
Ἀπ. : Νά σταματήσουμε τό κακό καί νά κάνουμε τό καλό, νά μήν πηγαίνουμε μπρός πίσω. Αὐτό σημαίνει.
Ἐρ. : Πάτερ οὐσιαστικά πρέπει νά φύγουμε ἐντελῶς ἀπό τόν κόσμο…
Ἀπ. : Αὐτό εἶναι, γιατί εἶναι μέγας ἐχθρός ὁ κόσμος! Μέγας ἐχθρός! Γι’ αὐτό, εἴπαμε, θά πρέπει νά κάνουμε πιό μεγάλο ἀγῶνα. Ἄν οἱ καλόγεροι κάνουν τέσσερις ὧρες προσευχή κάθε μέρα ἐπισήμως στήν Ἐκκλησία, ἐσεῖς θά πρέπει νά κάνετε παραπάνω. Βάλτε καί τούς κανόνες καί τίς μελέτες… γι’ αὐτό λένε: βαριά ἡ καλογερική! Ἀλλά ἀσήκωτος ὁ γάμος. Ἔτσι λέει ἡ παροιμία. Συνήθως λένε μισή τήν παροιμία, γιά νά ἀποτρέπουν τούς ἀνθρώπους ἀπό τήν καλογερική. Ἀλλά ἡ καλογερική εἶναι ὁ πιό εὔκολος δρόμος γιά τή σωτηρία. Ὁ γάμος εἶναι πολύ πιό δύσκολος δρόμος γιά τή σωτηρία κι ὅμως τόν περνᾶνε γιά πιό εὔκολο, γιατί τάχατες δέν ἔχεις τίς ἴδιες ὑποχρεώσεις. Στό γάμο ὅμως ἔχεις περισσότερες ὑποχρεώσεις, περισσότερα πράγματα νά κάνεις, γιά νά ἀντισταθεῖς σέ ὅλες αὐτές τίς πειρασμικές καταστάσεις τοῦ κόσμου.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου